کود نیتروژن مزایا و معایب و کاربردها و انواع

کود نیتروژن چیست و چه کاربردی دارد؟ در این مقاله سعی کرده ایم در مورد کود نیتروژن ، دلایل نیاز گیاه به آن ، نقش آن در گیاه ، علایم کمبود آن بپردازیم و در نهایت بررسی در مورد انواع این نوع کود خواهیم داشت. اگر در مورد کود نیتروژن اطلاعات بیشتری می خواهید می توانید در ادامه این اطلاعات را بدست آورید. 

نیتروژن و نقش آن در گیاهان

 کود شیمیایی اوره ( عکس از اگروزیست)

نیتروژن ( ازت ) یک ماده مهم در ساختمان پروتئین می باشد و همین امر این عنصر را به یک ماده مهم برای تمام موجودات زنده تبدیل کرده است. علاوه بر این عنصر نیتروژن در ترکیب کلروفیل و همچنین در بسیاری از ترکیبات با اهمیت فیزیولوژیکی بالا نظیر نوکلئوتید ها ، فسفولیپیدها ،آلکالوئیدها ، آنزیم ها ، هورمون ها و ویتامین ها نیز شرکت دارد. نیتروژن به گیاهان رنگ سبز می بخشد، رشد ، برگ ، ساقه و سایر اندام های رویشی را تقویت می کند و باعث رشد اولیه سریع در گیاه می شود^{۱ ۲} .

تقریباً سه چهارم هوا از گاز نیتروژن (N2) تشکیل شده است، ولی این عنصر همیشه یک عامل محدود کننده است و دسترسی به آن برای موجودات دشوار است، چرا که در  گیاهان و جانوران، معمولا نیتروژن به صورت خالص و عنصری و از طریق هوا قابل جذب نیست. حیوانات نیتروژن خود را با واسطه یا بی واسطه از منابع گیاهی بدست می آورند  و گیاهان پروتئین خود را از نیتروژن خاک  تامین می کنند. البته بخشی از نیتروژن خاک نیز در ترکیبات آلی پیچیده وجود دارد که مانند گاز نیتروژن نمی تواند مستقیماً توسط گیاهان جذب شود وتنها یک تا دو درصد از کل نیتروژن موجود در خاک به صورت غیر آلی (بیشتر به صورت آمونیوم یا نیترات) است که  این نوع از ترکیبات نیتروژن دار برای گیاه قابل جذب هستند. ^۳.

شاید بتوان گفت گیاهان به نیتروژن از هر عنصری بیشتر نیاز دارند ، چرا که نهمانطور که گفتیم نیتروژن یکی از اجزای بسیاری از سلول های گیاهی، از جمله کلروفیل، اسیدهای آمینه و اسیدهای نوکلئیک می باشد و در نتیجه کمبود آن در گیاه به سرعت از رشد گیاه جلوگیری می نماید. ^۴ . این امر موجب می شود عملکرد گیاهان به ویژه  در  کشاورزی فشرده ، عملاً همیشه  به وسیله در دسترس بودن نیتروژن مورد نیاز محدود  شود ، این در حالی است که به صورت خوشبینانه منابع طبیعی تنها حدود نیمی از نیاز جهانی نیتروژن را در کشاورزی تامین می کنند و ما برای الباقی  کاملاً به کودهای نیتروژن شیمیایی متکی هستیم  ^۵ .

کمبود نیتروژن در گیاهان

تامین ناکافی یک عنصر ضروری سبب بروز یک بی نظمی تغذیه ای می شود که توسط علایم مشخصه کمبود آن عنصر مشخص می گردد. در حقیقیت این علایم به دلیل اختلات متابولیسمی حاصل از مقدار ناکافی آن عنصر رخ می دهد. اولین نشانه کمبود نیتروژن در گیاهان توقف رشد گیاه است. چناچه کمبود ادامه یابد در بیشتر گیاهان زردی برگ ( کلروز ) در برگ های پایین ( برگ ها پیرتر ) مشاهده می شود. در شرایط کمبود شدید نیتروژن برگ ها کاملا زرد می شوند و می ریزند . اگرچه برگ های جوانتر ممکن است در ابتدا این علایم را نشان ندهند چون معمولا در شرایط کمبود نیتروژن گیاه ، نیتروژن برگ های پیرتر را به برگ ها جوانتر منتقل می نماید و این امر موجب می شود گیاه دارای برگ ها سبز روشن در بالا و برگ های زرد خرمایی سوخته در پایین شود. 

البته با کسترش کمبود نیتروژن ممکن است علایم دیگری هم در گیاهان مشاهده شود. به عنوان مثال ساقه های بلند و چوبی در برخی از گونه ها گیاهی بر اثر اکمی نیتروژن قابل مشاهده است. این وضعیت به علت تجمع کربوهیدرات هایی است که به علت کمبود نیتروژن در سنتز ترکیبات نیتروژن به کاربرده نمی شوند و در در نتیجه در ساقه گیاه تجمع می یباند. البته ممکن است این کربوهیدرات ها در سنتز آنتوسیانین به کابرده شوند و در نتیجه تجمع آنتوسیانین را در برگ ها و دمبرگ ها در پی داشته باشد. این امر موجب رنگ ارغوانی و بنقش در برگ ها ، دمبرگ ها و ساقه ها می شود. البته این حالت ممکن است فقط در برخی از گیاهان نظیر گوجه فرنگی و برخی از ارقام ذرت دیده شود^۶ .

کودهای نیتروژن

منابع مختلف نیتروژن آلی و معدنی برای تامین نیتروژن مورد نیاز گیاه به شکل کودی و جود دارند . البته باید دقت داشت میانگین غلظت نیتروژن در مواد آلی طبیعی معمولاً بین ۱ تا ۱۳ درصد است و کودهای مصنوعی یا شیمیایی مقادیر بالاتری از این عنصر را در اختیار دارند^۷.

الف . کود شیمیایی نیتروژن 

به طور کلی کودهای شیمیایی نیتروژنه را می توان به سه دسته تقسیم کرد: نیتروژن آمونیاکی، نیتروژن نیترات و ترکیباتی که نیتروژن را به آرامی در دسترس گیاه قرار می دهند. بیشتر کودهای نیتروژن شیمایی از آمونیاک منشا می گیرند که این آمونیاک از طریق فرایند هابر-بوش تولید می شود. 

در میان تمامی اختراعات تکنولوژیکی قرن بیستم، فرآیند هابر-بوش یکی از مهمترین اختراعات برای بقا بشر بوده است. این تکنیک صنعتی، روشی برای سنتز کود نیتروژن با استفاده از هوا به عنوان منبع نیتروژن است. برخی از منابع ادعا می کنند  که تقریباً ۴۰ درصد از تأمین پروتئین موجود در رژیم غذایی جهان در اواسط دهه ۱۹۹۰، از کودی که به این روش تولید شده و در کشاورزی به کاربرده شده نشأت می‌گرفته است

. اگرچه تکنیک هابر-بوش امروزه بهبود یافته و از نظر انرژی کارآمدتر شده است، اما همچنان به طور قابل تشخیصی همان فرآیندی است که پیش از جنگ جهانی اول برای تبدیل نیتروژن موجود در هوا به آمونیاک به تولید ثبت و تولید رسیده است^۸.

به طور کلی کودهای نیتروژن به ۴ گروه تقسیم می شوند. که این نوع تقسیم بندی براساس  شکل شیمیایی نیتروژن موجود در آن ها است. این طبقه بندی براساس زیر است.

Photo by Antony Trivet in pexels

۱.کودهای نیترات:

در این نوع کود نیتروژن به شکل نیترات وجود دارد . به عنوان مثال نیترات سدیم و نیترات کلسیم. این نوع کود از رسوبات نمک طبیعی یا توسط اکسیداسیون آمونیاک بدست می آید. نمک های نیترات به راحتی در خاک تجزیه و حل می شوند. و از این رو برای جذب گیاه به راحتی در  دسترس هستند. البته همین ویژگی موجب آبشویی این نوع کود و از دست رفتنش را به ویژه به وسیله باران ممکن می شازد این نوع کود معمولا در بالا یا کنار محل کاشت استفاده می شود. از ویژگی کودهای نیتراته کاهش اسیدیته خاک است^۹. 

۲.کودهای آمونیومی:

در این نوع کود نیتروژن به  شکل یون آمونیوم وجود دارد ، از جمله انواع کودهای آمونیومی می توان به سولفات آمونیوم، کلرید آمونیوم، فسفات آمونیوم، آمونیاک بی آب  و محلول آمونیاک اشاره کرد. هرچند کودهای آمونیومی به راحتی در آب حل می شوند، نسبت به کودهای نیتراته به سرعت مصرف نمی شوند، زیرا آمونیوم قبل از جذب باید به نیترات تبدیل شود. این کودها به راحتی با شستشو از بین نمی روند و اثرات باقیمانده اسیدی در خاک باقی می گذارند^۱۰. 

۱.۲ کود نیتروژن سولفات آمونیوم

سولفات آمونیوم یکی از قدیمترین و مهم ترین انواع کود شیمیایی می باشد. سولفات آمونیوم کریستال های نمکی هستند که دارای ۲۰ تا ۲۱ درصد نیتروژن و ۲۴.۲ درصد گوگرد می باشد. این کود به راحتی در آب حل می شود. با این وجود یکی از ویژگی ها مهم این کود رطوبت گیری پایین و پایداری ساختار شیمیایی آن است. در نتیجه این کود می تواند برای زمین ها مرطوب مناسب باشد. همچنین با توجه به اینکه این کود در طبیعت به شکل اسیدی در میاید در خاک ها دارای pH قلیایی و گیاهانی که نیاز به محیط اسیدی خاک دارند قابل استفاده است ^۱۱. 

۳.کودهای نیترات و آمونیوم:

نیتروژن در این کودها به هر دو شکل نیترات و آمونیوم وجود دارد، مانند کودهای نیترات آمونیوم، نیترات آمونیوم کلسیم و سولفات نیترات آمونیوم. کودهای این گروه به راحتی در آب حل می شوند و برای انواع خاک و محصولات زراعی مناسب هستند. آنها معمولا اثر باقیمانده اسیدی در خاک باقی می گذارند^۱۲. 

۱.۳ کود نیتروژنه نیترات آمونیوم

این یک کود یک ترکیب کریستالی نمکی است که دارای ۳۳ تا ۳۵ درصد نیتروژن است . آمونیوم نیترات یک کود نیتروژن سریع الاثر است. این کود رطوبت را سریع جذب می کند و در نتیجه در هنگام بسته بندی و انبار داری باید مراقب بود تا در معرض رطوبت قرار نگیرد. این کود نسبت به بسیاری از کود های نیتروژنه تمایل بیشتری به آبشویی و دنیترفیکاسیون دارد ^۱۳. 

۱.۳ کود کلسیم آمونیوم نیترات

کلسیم آمونیوم نیترات که به اختصار CAN نیز نامیده می شود و با نام نیتروچالک نیز شناخته می شود. این کود به صورت تقریبی ۲۵ درصد نیتروژن دارد. این کود جذب کننده رطوبت است در نتیجه در هنگان تگهداری آن باید دقت نمود. به علت اینکه نیمی از نیتروژن آن نیتراتی است می توان این کود نیتروژنه را یک کود سرع العمل دانست ^۱۴. 

۴.کودهای آمیدی:

در این نوع کودها، نیتروژن به شکل آمید وجود دارد، مانند اوره . این کودها در آب حل می شوند و به سرعت توسط میکروارگانیسم های خاک به نیتروژن آمونیاکی تبدیل می شوند^۱۵. 

۱.۴ کود نیتروژنه اوره

اوره به شکل  سنتزی اولین بار توسط یک شیمدان آلمانی در ۱۸۲۸ تولید شد. این کود شیمیایی سفید رنگ است و در ترکیب خود ۴۶ درصد نیتروژن دارد و به شکل آمید است. در بسیاری از نقاط جهان ( از جمله ایران ) جزو پرمصرفترین کودهای نیتروژنه است. اوره به صورت کامل در آب قابل حل است. این کود شیمیایی در زمین های بسیار مرطوب دچار آبشویی می شود و در مناطق خشک نیز در معرض تبخیر قرار می گیرد. در نتیجه بهترین شرایط مصرف اوره در شرایط رطوبتی متعادل است ^۱۶. 

توزیع کود نیتروژن اوره در یک مزرعه به صورت نواری ( عکس از اگروزیست )

معایب کودهای شیمیایی نیتروژنه

همانطور که در بالاتر نیز اشاره کردیم وجود نیتروژن برای انجام کلیه فرآیند­های حیاتی گیاه ضروری است و نقش مهمی روی رشد، عملکرد و کیفیت محصولات دارد. ولی متاسفانه  در برخی مزارع جهت افزایش تولید در واحد سطح به کاربردن زیاد کودهای شیمیایی به‌ویژه کودهای نیتروژنی بدون توجه به اثرات منفی آن بر روی گیاه ، محیط زیست  ، سلامت انسان و حتی عملکرد دیده می شود ^۱۷. 

این در حال است که کاربرد زیاد و نامناسب کودهای شیمیایی نیتروژنی سبب تجمع ترکیبـاتی در فرآورده­های خوراکی می­شود. چنین ترکیباتی ممکن است برای انسان مضر بـوده و علاوه بر  اثرات منفی بر سلامت محصول  سبب آلــودگی محیطی و در مورادی زیان اقتصادی نیز گردد ^۱۸. 

ب. کود ارگانیک نیتروژنه ( تامین نیتروژن گیاه از طریق روش های ارگانیک )

۱. کود های آلی به عنوان منبع نیتروژن

کودهای آلی منشاء گیاهی یا حیوانی دارند و یا مخلوطی از این دو هستند ^۱۹.  به طور کلی هر ماده ای که بتواند توسط میکروب ها تجزیه شود می تواند به عنوان کود آلی به کار رود^۲۰. خاکستر، استخوان، کودهای دامی و گیاهان خانواده لگومینه، کود های آلی هستند که هزاران سال جهت افزایش مواد غذایی در خاک مورد استفادۀ بشر قرار گرفته اند ^۲۱.  از بارزترین ویژگی های کود های آلی تأمین بخشی از عناصر مورد نیاز گیاه است . در کود های آلی بخش عمده نیتروژن در شکل مولکول های آلی قرار گرفته است .  نیتروژن قابل دسترس بعد از کاربرد کود شامل مقدار اولیه ای از یون های نیترات و آمونیوم موجود در کود می باشد به علاوه مقداری که به تدریج و تحت تاثیر میکرواورگانیسم ها معدنی می شوند،معدنی شدن نیتروژن بر حسب نوع کودی که به کار گرفته می شود، بسیار متفاوت خواهد بود به عنوان مثال در آزمایش اقبال و همکاران (۲۰۰۲) این امر در کمپوست ها بسیار ضعیف و در کود مرغ بسیار بالا تشخیص داده شد ^۲۲.  همچنین معدنی شدن نیتروژن شدیداً تحت تأثیر دما و میزان آب موجود در خاک و نسبت کربن به نیتروژن است ^۲۳.  در نهایت می توان گفت کود دامی از جمله منابعی است که اگر در اختیار باشد باید از آن استفاده کامل برد. اما باید این نکته را در نظر گرفت که استفاده از کود آلی تنها بخشی از عناصر خارج شده از خاک را تأمین می نماید ^۲۴.   و تنها بخشی از آن در دسترس گیاه برای تغذیه قرار می گیرد ^۲۵۲۶. البته در بهره گیری از کودهای آلی به عنوان منبع نیتروژن یکی از نکات مهم در نظر گرفتن نسبت کربن به نیتروژن یا C به N کود آلی است. چرا که  اگر این نسبت بالا باشد و کود یا بقایای به خاک اضافه شود ریزجانداران برای تنظیم نسبت C/N از ذخیره نیتروژن خاک استفاده کرده و باعث کمبود موقت نیتروژن در خاک می شود و در این حالت بجای اینکه نیتروژن به خاک و گیاه داده باشیم از میزان نیتروژن خاک نیز کاسته ایم.  در عمل برای جلوگیری از بروز کمبود نیتروژن در گیاه، گاهی به بقایای آلی که محتوای نیتروژن آنها کم است، بایستی نیتروژن به صورت کود شیمیایی نیز به خاک اضافه شود^۲۷. البته تمام این موارد به آنالیز کود بستگی دارد و توصیه می شود قبل از اضافه نمودن کود آلی به زمین کشاورزی آن را آنالیز نمود تا هم از نسبت نیتروژن و کربن آن مطلع بود و هم از میزان شوری ، اسیدیته  و سایر عناصر آن اطلاعات بیشتری داشته باشیم. 

Image by Freepik

۲. کود زیستی نیتروژن (میکرواورگانیسم های تثبیت کننده نیتروژن)

کودهای زیستی شامل میکرواورگانیسم هایی هستند که برای کشاورزی سودمند می باشند. آن ها موجب تأمین عناصر غذایی مورد نیاز گیاه به ویژه نیتروژن و فسفر می شوند^۲۸.  نتایج برخی از تحقیقات نشان می دهد که بهره گیری از اینگونه کودها می تواند بخش زیادی از نیاز گیاهان به عناصر غذایی را تامین نماید و بهره وری گیاه را افزایش دهد^۲۹. 

در بهره گیری از کودهای زیستی معمولا تثبیت زیستی نیتروژن و حلالیت فسفر بیشتر مورد توجه قرار می گیرد. در مورد نثبیت زیستی نیتروژن می توان گفت فرایند به این این نحو است گیاهان تلقیح شده با کودهای تثبیت کننده نیتروژن قادر خواهند بود نیتروژن موجود در اتمسفر را به شکل قابل جذب دریافت کنند. به عنوان مثال رایزوبیوم  نیتروژن را تثبیت می نماید و دارای روابط همزیستی با خانواده بقولات است. این همزیستی در گره های ریشه گیاه لگوم صورت می گیرد و تا زمانی که ریشه گیاه بمیرد ادامه می یابد^۳۰.  اگر دقیق تر به این فرآیند نگاه کنیم می بینیم که نحوه این فرایند تقریبا شبیه به همان فرآیند هابربوش است که در تولید آمونیاک به نحو صنعتی اتفاق می افتد^۳۱ .

در حقیقت همانطور که در بالاتر نیز اشاره کردیم مقادیر بالایی از نیتروژن در هوا وجود دارد ولی این نیتروژن برای گیاهان قابل استفاده نیست، در نتیجه برای در اختیار قرار گرفتن و جذب نیتروژن باید به شکلی دربیاید که برای گیاه قابل جذب باشد. در فرآیند هابر بوش که منجر به تولید آمونیاک و در نهایت ماده اولیه اکثر کودهای شیمیایی می شود این فرآیند با صرف هزینه زیاد و با استفاده از مقادیر بالایی سوخت فسیلی نیتروژن قابل جذب برای گیاه تولید می شود .به عنوان مثال براساس گزارش برخی منابع  برای تولید یک تن آمونیوم نیاز به ۸۷۵ متر کعب گاز طبیعی و ۵.۵ بشکه نفت می باشد.این در حالی است که  در روش زیستی همین فرآیند با استفاده از باکتری های تثبیت کننده نیتروژن و به صورت زیستی و بدون هیچکونه سوخت فسیلی اتفاق می افتد^۳۲ .

اگرچه تعداد محدودی از گونه های باکتریایی قادر به تثبیت نیتروژن میباشند اما تنوع فیزیولوژیکی  بالایی دارند. از این باکتری ها میتوان به باکتری هایی نظیر  ریزوبیوم ، ازتو باکترها ،آزوسپیریلوم ،هرباسپیریلوم ، گلوکون استو باكتر، كلبسيلا ، انتروباکتر، باسیلوس ، پنی باسیلوس، کلستریدیوم، دسولفوويبريو، كروماتيوم ، ردو باکتر، اوسیلاتوریا ، نوستوک و آنابنا اشاره نمود.اگر بخواهیم این باکتری ها را دسته بندی کلی نماییم، می توانیم آن ها را به دو گروه کلی همزیست ها که نیاز به میزبان خاص خود دارند و شامل باکتری های ریزوبیوم می شوند. و آزادزی ها نظیر آزوسپیریلوم، از تو باکتر ، هر باسپیریلوم، باسیلوس و پنی باسیلوس و سایر باکتریها که میزبان خاصی ندارند دسته بندی نماییم^۳۳ .

امروزه چندین شرکت در زمینه تولید و عرضه این کودها در داخل کشور فعال هستند و محصولات مختلفی در زمینه کود زیستی نیتروژن به بازرا عرضه می کنند. و به نظر می رسد در اینده تعداد و محصولات این شرکت ها افزایش خواهد داشت ^۳۴ .

میزان مصرف کود نیتروژن در مزرعه

چه بخواهیم با کود شیمیایی و چه با کود آلی گیاه خود را تغذیه کنیم در نظر گرفتن یک نکته مهم ضروری است ، زمانی که گیاه به مرحله نشان دادن علایم کمبود یک عنصر برسد. این موضوع بیان کننده این امر است که گیاه ما از مرحله کاهش محصول بر اثر کمبود عنصر مورد نظر گذشته و به مرحله نابودی گیاه نزدیک شده است. بنابراین در یک مزرعه یا یک باغ زراعی هیچگاه نباید بگزاریم گیاه به مرحله ای برسد که علایم کمبود یک عنصر را نشان دهد^۳۵ . به طور کلی هر نوع کودی باید براساس یک برنامه مدیریت تغذیه ای که کل عناصر غذایی قابل دسترس موجود در مزرعه را مدنظر قرار می دهد باید مصرف شود. این برنامه ترجیحا برای هر مزرعه تاریخچه کاشت  و تجزیه خاک آن به شکل انحصاری صورت گیرد^۳۶.

به منظور برآورد نیتروژن مورد نیاز گیاه روش های متعددی وجود دارد ولی شاید بتوان گفت اصولی ترین روش نمونه برداری از خاک و آنالیز آن در آزمایشگاه خاکشناسی است. با این روش نه تنها از میزان نیتروژن موجود در خاک مطلع می شویم بلکه از وضعیت سایر ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک مزرعه خود آگهی می یابیم و می توانیم با اجرا توصیه کودی به بهترین شیوه ممکن نیازهای تغذیه ای مزرعه ، باغ یا گیاه خود را تامین نماییم. این امر موجب می شود در عین اینکه بتوانیم نیتروژن و سایر مورد نیاز گیاه را به صورت دقیق تامین نمایم از مصرف بیش از حد نهاده کودی خودداری کنیم و با کاهش هزینه ها و حفظ محیط زیست در عین داشتن محصول با عملکرد مناسب به کشاورزی پایدارتری نیز دست یابیم^۳۷ .  

بهترين زمان براي انجام آزمون خاك، قبل از کاشت گیاه و یا قبل از آغاز  فصل رشد می باشد که عموما این زمان ها در فصول پائیز و یا اوایل بهار میباشد^۳۸.

زمان مصرف کود نیتروژن

زمان مصرف کود شیمیایی بستگی به عوامل متعددی از جمله شرایط خاک ، آب و هوا ، نوع گیاه و نوع کود دارد. کودهای ازته به سرعت دچار آبشویی می شوند و از خاک و دسترس گیاه خارج می شوند. بنابراین منطقی است که کود نیتروژن را تا حد ممکن زمانی مصرف کنیم که گیاه بیشترین نیاز را به آن داشته باشد^۳۹ .

گیاهانی که عمر کوتاه دارند مصرف کود شیمیایی را فقط در یک نوبت  و معمولا در باتدای فصل انجام می دهند ( مانند تربچه که فقط ۳۰ روز عمر دارد). در صورتی که در گیاهانی که عمر طولانی دارند و یا گیاهانی که چندین بار محصول می دهند معمولا اقدام به قسط بندی کود می نمایند ( مانند فلفل که ۸ ماه عمر دارد )^۴۰ .

به طور کلی این قسط بندی را معمولا به دو دسته کود اصلی و کود سرک تقسیم بندی می شود. کود اصلی به کودی گفته می شود که قبل از کاشت بذر یا نشا در خاک داده می شود، کود سرک نیز  کودی است که بعد از سبز شدن گیاه و در طول رشد و نمو گیاه مصرف می گردد. به عنوان مثال در  فلفل ، بادمجان و گوجه فرنگی و نظایر آن بهتر است دو یا سه نوبت کود سرک مصرف شود^۴۱ .

علاوه بر نوع گیاه اب و هوا نیز می تواند بر روی زمان های کود دهی موثر باشد. در نواحی مرطوب معمولا یک سوم یا یک چهارم کود نیتروژن را قبل از کاشت مصرف می کنند و مابقی را به صورت سرک و در زمانی که گیاه بیشترین نیاز را به آن دارد. این در حالی است که در نواحی خشک و دارای خاک ها سنگین می توان کود را در یک نوبت نیز داد. البته باید مراقب بود این عمر باعث سوزاندن گیاه با نیتروژن نشود و به همین دلیل توصیه می شود در این مناطق نیز نیتروژن را در دو قسط مساوی به گیاه بدهند ( نصف قبل از کاشت و نصف در زمان حداکثر نیاز گیاه )^۴۲ .

یک دستگاه کود پخش کن در حال پخش کردن کودن ( تصویر از Amazone GmbH & Co. KG ویکی پدیا )

اگر بخواهیم از کودهای آلی به عنوان منبع نیتروژن استفاده کنیم تصمیم در مورد موقع مصرف کود می تواند مشکل باشد . به عوامل مختلفی از جمله پوسیده بودن یا نبودن کود ، نوع گیاه و مقدار کود می تواند وابسته باشد. اگر کشت ما گیاهان پر توقع بهاره مانند گوجه فرنگی و سبزی ها باشد بهتر است از کود پوسیده استفاده کرد و در بهار قبل از کاشت مصرف شود. اگر بخواهیم از کود نپوسیده استفاده کنیم باید این کود در پاییز مصرف شود ( استفاده از کود نپوسیده در اکثر زراعت ها و باغات چندان توصیه نمی شود ). معمولا کود دامی به صورت سرک مصرف نمی شود. البته در مورد برخی از گیاهان نظیر چمن و گیاهان زینتی گاهی به عنوان سرک نیز داده می شود^۴۳ .

نحوه توزیع و پخش کردن کود نیتروژن

اگرچه انتخاب نوع کود ، زمان مصرف و میزان آن از اهمیت زیادی برخوردار است ولی باید گفت روش مصرف کود نیتروژن نیز از اهمیت بسزایی بخوردار است. کود باید به نحوی به خاک اضافه شود که حداکثر استفاده را به گیاه برساند. روش مصرف باتوجه به نوع کود و گیاه مشخص می شود. این روش ها عبارتند از ، پخش در تمام سطح مزرعه ، نواری یا خطی ، کپه ای و محلول پاشی.